Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, το τριήμερο 6-8 Νοεμβρίου 2015, το επιστημονικό συνέδριο με θέμα : «Το Βυζάντιο κατά τους Παλαιολόγειους Χρόνους : Σχέσεις Ανατολής και Δύσεως», που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας και τον Δήμο Σπάρτης.
Το συνέδριο, στο οποίο μετείχαν διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί, καθηγητές πανεπιστημίων και ερευνητές απ’ όλη την Ελλάδα, έλαβε χώρα στο όμορφα ανακαινισμένο κτήριο του Ινστιτούτου στους πρόποδες της Καστροπολιτείας του Μυστρά. Σε όλη τη διάρκεια του συνεδρίου πλήθος κόσμου παρακολουθούσε τις πολύ ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις για τη θεολογία, την ιστορία, τη φιλολογία, τη φιλοσοφία, την τέχνη, τις επιστήμες και τους θεσμούς στα Παλαιολόγεια χρόνια, θεμελιώδη περίοδο του Ελληνισμού κατά την οποία ετέθησαν οι βάσεις της νεοελληνικής συνείδησης.
Η εναρκτήρια συνεδρία πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Παρασκευής 6 Νοεμβρίου παρουσία του σεπτού Ποιμενάρχη μας κ. Ευσταθίου, που ήταν μέλος της Τιμητικής Επιτροπής, του Σεβ. Μητροπολίτη Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου, ο οποίος ήταν ένας εκ των εισηγητών και αρκετών τοπικών αρχόντων. Οι επίσημοι που χαιρέτισαν το συνέδριο τόνισαν τη σημασία του ΙΝ.Ε.ΒΥ.Π. για την Παιδεία, τον Πολιτισμό, τον Μυστρά και τη Λακωνία γενικότερα. Όλοι υπογράμμισαν την αποφασιστική συμβολή της διευθύντριας Ομότιμης Καθηγήτριας κας Γεωργίας Ξανθάκη – Καραμάνου στην οργάνωση του σημαντικού αυτού συνεδρίου και στη λειτουργία του Ινστιτούτου και υποσχέθηκαν με κάθε τρόπο τη στήριξή τους προς αυτό. Από την πλευρά της η διευθύντρια ευχαρίστησε ονομαστικά όλους όσοι συνέβαλαν στη θέσπιση και λειτουργία του Ινστιτούτου, προσθέτοντας και την ουσιαστική προσφορά της τ. Υπουργού κας Μαριέττας Γιαννάκου και του τ. Γ.Γ. του Υπουργείου Παιδείας κ. Ανδρέα Καραμάνου, οι οποίοι θεσμοθέτησαν και εξασφάλισαν το απαιτούμενο ποσό από τις δημόσιες επενδύσεις για την ανακαίνιση του κτηρίου. Τέλος, υπογράμμισε την ανάγκη να εξασφαλισθεί έστω και μικρός αριθμός προσωπικού, ώστε να ανταποκριθεί το Ινστιτούτο με επάρκεια στις επιστημονικές και διοικητικές υποχρεώσεις του.
Να σημειώσουμε ότι για να τιμηθεί για την αμέριστη στήριξή του στο σημαντικό αυτό έργο για τον τόπο μας έχει δοθεί το όνομα του Σεβ. Μητροπολίτη μας κ. Ευσταθίου σε μία αίθουσα του Ινστιτούτου.
Ακολουθεί το κείμενο της προσφώνησης του Σεβ. Μητροπολίτη μας κ. Ευσταθίου:
Σεβασμιώτατε εν Χριστώ αδελφέ Άγιε Μεσσηνίας Πρόεδρε της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρυσόστομε, κύριοι Βουλευτές, κυρία Αντιπεριφερειάρχης Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, κύριοι εκπρόσωποι του Δήμου Σπάρτης, κυρία Διευθύντρια του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού, κύριοι Ακαδημαϊκοί, κύριες και κύριοι σύνεδροι οτρηροί σκαπανείς του πνεύματος και της επιστήμης, εκλεκτοί συμπροσκεκλημένοι,
Ως Μητροπολίτης της ιστορικής Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης και ως μέλος της Τιμητικής Επιτροπής του 3ου Επιστημονικού Συνεδρίου, που οργανώνει το Ινστιτούτο Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας και το Δήμο Σπάρτης, σας υποδέχομαι με εξιδιασμένη αγάπη και σας καλωσορίζω με αληθινή χαρά.
Η χαρά μου αντλείται από πολλές πηγές και μάλιστα από τις επόμενες τρεις σπουδαιότερες. Η πρώτη πηγή της χαράς μου είναι το γεγονός ότι το Συνέδριο πραγματοποιείται στον άρτια ανακαινισμένο αυτό χώρο που έγινε απόλυτα λειτουργικός συνδέοντας το αρχαίο με το νέο, το παλαιό Δημοτικό Σχολείο με το καινούργιο διδακτικό Ινστιτούτο. Το αξιέπαινο αυτό έργο δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Στο σημείο αυτό αισθάνομαι πιεστικό το χρέος οφειλετικώς να συγχαρώ την δραστήρια Διευθύντρια του Ινστιτούτου κ. Γεωργία Ξανθάκη – Καραμάνου, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και αρχόντισσα του τόπου μας, για την ανύστακτη φροντίδα της και για την θυσιαστική αγάπη της, προκειμένου να αξιοποιηθεί αυτό το ακριβό στολίδι του τόπου μας, εργαζόμενη ακατάπαυστα και συνεργαζόμενη άριστα με τους εκλεκτούς ανθρώπους που αποτελούν την επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου.
Η δεύτερη πηγή της χαράς μου είναι το γεγονός ότι το Συνέδριο πραγματοποιείται κάτω από την σκιά της Καστροπολιτείας του ανεπανάληπτου και μοναδικού Μυστρά.
Στο λόφο του Μυστρά, που προκαλεί και σήμερα τον θαυμασμό των αμέτρητων Ελλήνων και ξένων περιηγητών, κατά τους Παλαιολόγειους χρόνους, τούς εθνικά δυσχείμερους, που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία φθίνει και βρίσκεται πολιτικά και εδαφικά στη δύση της, παρατηρείται μέσα από την αναβίωση του ελληνικού πνεύματος μία αναντίστοιχη εκρηκτική άνθηση της τέχνης, των γραμμάτων και των επιστημών, που δεν είχε άλλοτε επιδείξει το Βυζάντιο.
Αξιοπρόσεκτη και πολυσήμαντη διαπίστωση αποτελεί το γεγονός ότι τα λαμπρότερα δείγματα της τελευταίας Βυζαντινής Αναγέννησης, της «ελληνικής ουσιαστικά αναγέννησης», εμφανίζονται εδώ στο Μυστρά «σε μια χούφτα γη». Τα παλάτια των Παλαιολόγων του Δεσποτάτου του Μυστρά, οι Ιεροί Ναοί του Αγίου Δημητρίου, των Αγίων Θεοδώρων, όπου ευρίσκεται και ο τάφος του Δεσπότη του Μωρέως Θεοδώρου του Α΄, η Ευαγγελίστρια, η Παναγία η Οδηγήτρια η γνωστή ως Αφεντικό, η Περίβλεπτος, η Αγία Σοφία και η αξιοθαύμαστη και επιβλητική Παντάνασσα αποτελούν τρανά δείγματα αυτής της Αναγέννησης.
Οι εκλεκτοί σύνεδροι, κατά την διάρκεια των εργασιών, θα διαφωτίσουν γνωστές ή άγνωστες πτυχές της πολυκύμαντης σχέσης Ανατολής και Δύσεως κατά τους Παλαιολόγειους χρόνους. Θα έλεγα ότι το θέμα αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον όσο και διαχρονικό, αφού πάντα οι σχέσεις Ανατολής – Δύσεως αποτελούσαν αντικείμενο μελέτης στην προσπάθεια που καταβάλλεται να κατανοηθεί η αλληλεπίδραση των πολιτισμών στο ‘’ιστορικό γίγνεσθαι’’.
Το Βυζάντιο παλαιότερα και η Ελλάδα μεταγενέστερα, ευρισκόμενοι στο σταυροδρόμι Ανατολής – Δύσεως, αποτέλεσαν πομπό και δέκτη διαφόρων μηνυμάτων, ‘’χωνευτήρι’’ ιδεών, τάσεων, αντιλήψεων και τεχνοτροπιών, αλλά και πεδίο πολιτικών και θρησκευτικών αντιπαραθέσεων. Η δημιουργική σύνθεση, αν και δεν επιτυγχανόταν πάντοτε, αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό σε πολλές πτυχές της δραστηριότητας κατά τους Παλαιολόγειους χρόνους.
Στις μέρες μας, όπου η Πατρίδα μας είναι αναπόσπαστο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας, αλλά έχοντας πάντα επαφή με την Ανατολή και τα υπόλοιπα Βαλκάνια, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να παραδειγματιστούμε από παρελθοντικές καταστάσεις, ώστε να αποκομίσουμε οφέλη από την –ούτως ή άλλως- δύσκολη και συγκεχυμένη διεθνή κατάσταση.
Και η τρίτη πηγή της χαράς μου, ως Επισκόπου αυτού του ιστορικού και ξεχωριστού εκκλησιαστικού διαμερίσματος της Χώρας μας είναι η σύναξη ενός σημαντικού αριθμού οτρηρών και διακεκριμένων εισηγητών, τους οποίους καλωσορίζω και με ευγνωμοσύνη, εκ των προτέρων, ευχαριστώ για την προσφορά του εύχυμου καρπού των γνώσεων τους. Εύχομαι φεύγοντας να έχουν αποκομίσει τις καλύτερες των εντυπώσεων.
Ως Λάκωνες, ο ευαγής ιερός κλήρος, ο ευγενής και φιλογενής λαός μας και η ελαχιστότητά μου νοιώθουμε το βάρος της ιστορίας να πέφτει στις πλάτες μας και οφείλουμε να ανταπεξέλθουμε στις προκλήσεις των καιρών, ώστε να αναδειχθεί η δυναμική του τιμημένου αυτού τόπου. Η συνδρομή η δική σας και άλλων φίλων της Λακωνίας θα είναι πολύτιμη.
+ ο Μονεμβασίας και Σπάρτης Ευστάθιος
