ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ Ν. ΣΜΥΡΝΗΣ κ.κ. ΣΥΜΕΩΝ
ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΝΙΚΩΝΑ
Εσπερινός, 26 Νοεμβρίου 2003
«Χρη ουν υμάς δια μνήμης έχειν αεί τας ημετέρας παραινέσεις και περί πλείονος, ποιείσθαι των οικείων ψυχών την επιμέλειαν, ειδότες ότι μετά την ενθένδε εκδημίαν ισχύς μετανοίας ουδεμία».
Χαίρει πράγματι, Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιε, Σεβασμιώτατοι και αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, προσφιλέστατοι συμπρεσβύτεροι και Διάκονοι, εντιμότατοι άρχοντες της ιστορικής αυτής πόλεως και του Νομού της Λακωνίας, ευλογημένοι αδελφοί Χριστιανοί, χαίρει στ’ αλήθεια η πόλη της Σπάρτης και ολόκληρη η Λακεδαίμων με αφορμή την εορτή της μνήμης του μεγάλου οσίου και Διδασκάλου της, του θαυματουργού προστάτου της αγίου Νικωνος του «Μετανοείτε».
Της χαράς αυτής κοινωνοί αξιωνόμαστε να γίνουμε κι εμείς, οι σεβάσμιοι εν Χριστώ αδελφοί και συνεπίσκοποί μου και η ταπεινότητά μου, χάρη στην ευγενική και φιλάδελφη πρόσκληση του σεπτού ποιμενάρχου σας, ενός Ιεράρχου -θα το πω κι ας προσκρούσω στην εγνωσμένη ταπεινοφροσύνη του- που αποτελεί πρότυπο επισκόπου, υπόδειγμα αληθινού ποιμένος, μιμητού του πρώτου ποιμένος και μεγάλου αρχιερέως, του Χριστού μας, σέμνωμα του ιερού σώματος της Ιεραρχίας μας.
Σας ευχαριστούμε, άγιε αδελφέ, από μέσης καρδίας και σας ευχόμαστε ο Κυριος να σας μακροημερεύει, να σας ενισχύει και να ευλογεί πλουσιοπάροχα τούς πολλούς κόπους που καταβάλλετε στη διακονία του λαού Του.
* * *
Δεν αγνοείτε, αδελφοί μου, τη μεγάλη μορφή του προστάτου σας οσίου Νικωνος. Τον βίο του. Τα ασκητικά του παλαίσματα. Τούς αγώνες του. Το φλογερό κήρυγμά του περί μετανοίας. Τα θαύματά του. Την οσιακή τελευτή του.
Όμως, χάριν της πνευματικής οικοδομής όλων μας, επιτρέψτε μου για λίγο να εστιάσω την προσοχή μας στο μακάριο τέλος του και ιδιαιτέρως στα τελευταία λόγια του, όπως αυτά μας τα διέσωσε ο βιογράφος του, ο λόγιος ηγούμενος της μονής του οσίου Νικωνος Γρηγόριος.
Ο άγιος Νικων ίδρυσε εδώ στη Σπάρτη μονή και περικαλλή ναο. Ο βιογράφος του αγίου την ονομάζει φροντιστήριο. Στον πρόναο αυτού του φροντιστηρίου ανακλίθηκε όταν αρρώστησε ο Όσιος. Καθώς προέβλεπε να έρχεται το τέλος του, συγκάλεσε κοντά του όλους τούς λογάδες της πόλεως, τον κλήρο, τούς μοναχούς, τα πνευματικά του παιδιά. Με ηρεμία και γλυκύτητα τούς εξιστόρησε τα της ζωής του και τούς γνωστοποίησε το επικείμενο τέλος του «Εγώ προς τον απάντων δεσπότην και Θεόν ημών άπειμι». Εγώ φεύγω, τούς είπε. Πηγαίνω κοντά στον Κυριο και Θεο όλων μας. Και, στη συνέχεια, προσέθεσε: «Χρη ουν υμάς …». Δηλαδή: Έχετε χρέος να θυμάστε πάντοτε τις παραινέσεις μου. Και να δείχνετε ξεχωριστή φροντίδα για τις ψυχές σας, συνειδητοποιώντας ότι μετά την αναχώρησή μας από τον παρόντα κόσμο δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα μετανοίας.
* * *
Ι. Ο όσιος Νικων ζητά από τα πνευματικά του παιδιά, θα το επεξέτεινα, από τούς τότε χριστιανούς ιερωμένους και λαϊκούς της Σπάρτης να θυμούνται και να τηρούν τις παραινέσεις του. Η σύστασή του, αδελφοί, αποτελεί καταστατική, θεμελιώδη αρχή της πνευματικής μας ζωής μέσα στην Εκκλησία.
Οι πνευματικοί μας Πατέρες είναι οι οδηγοί μας στην κατά Χριστόν πορεία μας. Μεσα στην Εκκλησία λειτουργεί αδιάκοπα αυτή η κίνηση παράδοσης και παραλαβής του θησαυρού της πίστεως και του πλούτου της κατά Χριστόν ζωής.
Χρειαζόμαστε πνεύμα μαθητείας. Μεσα στην Εκκλησία δεν κάνουμε ο,τι θέλουμε η ο,τι μας αρέσει. Η αλήθεια της πίστεως και η εμπειρία της γνήσιας χριστιανικής ζωής γίνεται μεθεκτή όταν μαθητεύουμε και υπακούομε στούς πνευματικούς πατέρες και διδασκάλους μας. Σ’ αυτή τη μαθητεία και την υπακοή υπάρχει η ασφάλεια από τον κίνδυνο της πλάνης. Και η ελευθερία από την αυτάρκεια, τον εγωϊσμό και την άρρωστη αυτοπεποίθησή μας.
ΙΙ. Το δεύτερο αξιοπρόσεκτο σημείο των τελευταίων λόγων του οσίου Νικωνος είναι το χρέος να επιμελούμαστε τη σωτηρία της ψυχής μας. Είναι ο,τι πιο πολύτιμο έχουμε. Και η σωτηρία της ψυχής, δηλαδή η αιώνια ένωση και κοινωνία μας με τον Χριστό στην ανέσπερη Βασιλεία Του είναι ο θεμελιώδης σκοπός του επί γης βίου μας. Όλα τα άλλα δεν έχουν καμιά αξία χωρίς αυτό. Τιποτε δεν ωφελούμαστε, ακόμη κι αν κερδίσουμε ολόκληρο τον κόσμο. Η ψυχική ζημιά, η απώλεια της ψυχής, είναι η πιο μεγάλη συμφορά. Το είπε ο Χριστός μας: «Τι γαρ ωφελείται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή;» (Ματθ. 16, 26).
Γι’ αυτό και ο απόστολος Παύλος μας επισημαίνει με έμφαση: «Μετά φόβου και τρόμου την εαυτών σωτηρίαν κατεργάζεσθε» (Φιλ. 2, 12). Και με τον λόγο αυτό του Αποστόλου ταυτίζεται και η προτροπή του αγίου Νικωνος.
ΙΙΙ. Η φροντίδα αυτή για τη σωτηρία μας γίνεται ακόμη πιο επιτακτική, όταν σκεπτόμαστε ότι η σωτηρία του ανθρώπου εξαρτάται απαραιτήτως από τη θέλησή μας. Ο Θεός δεν σώζει κανένα δια της βίας, χωρίς να το θελήσει ο ίδιος. Αλλά και ότι αυτή γίνεται κατορθωτή όσο διαρκεί η παρούσα ζωη μας. Μετά τον θάνατό μας, «την ενθένδε εκδημίαν», κατά τον λόγο του οσίου Νικωνος, «ισχύς μετανοίας ουδεμία». Δεν έχουμε, δηλαδή, καμία δυνατότητα να μετανοήσουμε.
Η παρούσα ζωη μας είναι η περίοδος αγώνα. Προετοιμασίας. Μετανοίας, με την έννοια της αποφάσεως για αλλαγή και διόρθωση. Ο χρόνος μετά τον θάνατό μας είναι πλέον η περίοδος της κρίσεως από τον Θεο και της ανταμοιβής. Μας το επισημαίνει και ο Μ. Βασίλειος: «Της μετανοίας και της αφέσεως των αμαρτιών ο παρών εστι καιρός, εν δε τω μέλλοντι αιώνι η δικαία κρίσις της ανταποδόσεως» (Ηθικά Α´, ΒΕΠΕΣ 53, 35).
Μπορούμε να μετανοήσουμε, ν’ αλλάξουμε ζωη, να διοθώσουμε τα λάθη μας, όσο διαρκεί η επί γης ζωη μας. Μετά θάνατον, δυνατότητα μετανοίας δεν υπάρχει.
* * *
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Νοερώς ανάμεσά μας απόψε, καθώς τιμούμε τη μνήμη του, βρίσκεται και ο όσιος Νικων. Και επαναλαμβάνει και σ’ εμάς όσα απηύθυνε προς τούς χριστιανούς της Σπάρτης, λίγο προτού αναχωρήσει από τον παρόντα κόσμο.
Έχουμε χρέος να τον ακούσουμε. Και να ανταποκριθούμε στις υποθήκες του.
Να θυμόμαστε πάντοτε και να τηρούμε με ζέση ψυχής τις παραινέσεις του. Τις παραινέσεις των πνευματικών μας πατέρων. Αυτών που αγρυπνούν «υπέρ των ψυχών ημών» (Εβρ. 13, 17).
Να επιμελούμαστε, πάνω απ’ όλα, την ψυχήν μας. Η σωτηρία μας να είναι το πρώτιστο μέλημά μας. Όπως, φυσικά, και η σωτηρία των αδελφών μας, αφού κανείς δεν σώζεται μόνος του, αλλά μέσα στην Εκκλησία. Μαζί και κοντά με τούς άλλους.
Να μην ξεχνούμε ποτέ ότι η εν Χριστώ σωτηρία μας επιτυγχάνεται όσο διαρκεί η παρούσα ζωη μας. Μετά την έξοδό μας από τον παρόντα κόσμο δυνατότητα μετανοίας δεν υπάρχει.
Ο Κυριος Ιησούς, αγαπητοί μου αδελφοί, με τις πρεσβείες του οσίου Νικωνος και τις ευχές των σεβασμίων συνεπισκόπων μου, ας ανοίξει τ’ αυτιά της ψυχής μας και ας διεγείρει τη βούλησή μας. Αμήν.
